Blog #21: De jurk
Op kliniek Sporenburg zie ik dat mijn collega-vriendin Eudia druk bezig is met de voorbereidingen van een feestdag. Ze kijkt geconcentreerd en lijkt een beetje bezorgd.
‘Kan ik je ergens meehelpen?’
Ze verwelkomt mijn aanbod met een grote glimlach: ‘Ja, fijn! Zou je op 1 juli een Surinaamse jurk willen dragen?’
‘Een jurk?’ Ik ben een beetje verbaasd, dat ik met het dragen van een jurk kan helpen. ‘Natuurlijk wil ik dat! Waarvoor is dat dan?’
‘Ik wil graag hier op Sporenburg Keti Koti vieren, dat vind ik belangrijk, ‘We herdenken de afschaffing van de slavernij.’
Ik herinner me een zomerse dag dat ik op de fiets door het Oosterpark naar het OLVG fietste. Een grote groep Surinaamse vrouwen droeg gele, groene en rode jurken en kleurrijke hoofddoeken, en met vele Surinaamse mannen erbij, die om een uitgestrekte groep van standbeelden stonden. Het standbeeld vertelde: eerst een groep geketende mannen en vrouwen en die uiteindelijk in een groot vrouwenbeeld bevrijd zijn. Het was het monument Slavernijverleden met in ijzer een bord met de tekst: ‘Gedeeld verleden, gezamenlijke toekomst.’ Blijkbaar een feestdag voor de Surinamers, dacht ik. Hoe kon ik het zo mis hebben?
‘Wat betekent dat dan? Keti Koti?’
Ik kijk naar haar grote ogen en haar grijze krullen dansen om haar hoofd. Ze is prachtig en straalt een onverzettelijke kracht uit. Eudia is net als ik een vrouw met volwassen kinderen en gepokt en gemazeld door het leven. Als we samenwerken kunnen we daarover lachen en waar kan, steunen we elkaar. Soms vraag ik haar advies, zij is namelijk een stukje ouder dan ik en terecht in de Surinaamse cultuur gezien als een wijze vrouw. Elke vrouw wordt dat bij het bereiken van haar 50ste verjaardag en daar zijn passende rituelen bij. Het is een respectvol stilstaan van de ouder wordende vrouw, die ik graag omarm in plaats van de ‘jong moeten blijven, anders tel je niet meer mee’-cultuur.
‘Keti koti betekent Bevrijding van de ketenen. Het is een Bevrijdingsdag waarop de slavernij werd afgeschaft, maar ik wil niet stil staan bij de ellende van de geschiedenis,’ zegt ze resoluut. ‘Ik wil een nieuwe toekomst vieren. Een toekomst van verbinding, van eenheid tussen mensen.’
Eenheid tussen mensen, ja prachtig…
‘Heel mooi, Eudia. Natuurlijk doe ik een jurk aan.’
Ik heb nog een paar gesprekken met haar over deze feestdag en ik besluit om er een verhaal voor de Arkin-site eraan te wijden. Normaal komt inspiratie me aanwaaien, maar nu zoek ik naar een pakkende insteek, maar het lukt me niet. Ik struin internet af en verdiep mij in de slavernij, in onderdrukking en martelingen die de gekleurde mensen moesten ondergaan. In het niet zien van de ander als medemens, maar eerder als handelswaar, als een dier. Ik sta stil bij de geschiedenis waarmee ik zelf ben opgegroeid, een blanke geschiedenis.
Ik schrik als ik ontdek dat de slavernij ongeveer van 1600 tot aan 1873 duurde! Afrikaanse mensen werden uit hun land gevangen genomen en op een boot meegenomen naar Suriname en de Antillen om daar te werken op de suikerrietplantages. Mijn gedachten gaan uit naar Eudia; dit is haar culturele achtergrond. Ik zie normaal gesproken de overeenkomsten tussen haar en mij, van vrouw tot vrouw, van moeder tot moeder en van collega tot collega, maar het komt tot me als een schok, dat zij vanuit een hele andere geschiedenis komt. Niks de viering van Rembrandt of het koesteren van Spinoza, maar ver weg aan de andere kant van de Atlantische Oceaan bezweken er op hetzelfde moment mensen doordat ze getekend waren en tot gebruiksvoorwerp waren gemaakt.
…
‘Fijn dat je een jurk aan hebt,’ ze glimlacht. ‘Het betekent voor me dat je mij accepteert, dat je mij ziet.’
Ik besef dat dankzij haar inzet voor dit feest zij mij de ogen geopend heeft, dat niet alleen de overeenkomsten tussen ons mensen belangrijk zijn, maar dat ik nu ook oog heb voor de verschillen in onze geschiedenis. Vandaag draag ik met trots een jurk uit de Surinaamse cultuur, ook al staan deze felle kleuren veel mooier op een donkere huid dan op mijn blanke, het dondert niet. Vandaag omarm ik het vieren van Keti Koti.
Viering Keti Koti kliniek Sporenburg
